Zacznijmy od pojęcia wynalazek – nie wszystko co nowe, jest wynalazkiem. Oczywiście jest to nowy produkt, proces czy technologia, które przynoszą nowe rozwiązania i są innowacyjne, jednak nie wszystko wchodzi w zakres patentowania.
Wynalazek nie jest częścią stanu techniki, dopiero staje się nim kiedy jest opublikowany i opatentowany. Za wynalazki w Polsce nie uznaje się programów komputerowych, które są suchym kodem. Taki program można uznać za wynalazek kiedy posiada efekt techniczny, np. taki efekt posiada sztuczna inteligencja. Wiele elementów nie wchodzi w zakres pojęcia wynalazku, gdyż przykładowo nie spełnia kryteriów nowości czy technicznych, np. krzyżówki zwierząt, istniejące już mechanizmy biologiczne (są uznawane za naturalne zjawiska), niektóre procedury diagnostyczne czy zabiegi chirurgiczne, które są uznawane za ogólnodostępne dla pacjentów (ma to zapobiegać blokowaniu dostępu do opieki zdrowotnej) czy też badania naukowe, które nie prowadzą do konkretnych technicznych innowacji. Dlatego powinno się zasięgać porad od specjalistów z zakresu prawa patentowego.
Czym są patenty?
Patenty są formą prawnego zabezpieczenia dla wynalazków i wprowadzanych innowacji. Można je przyrównać do tarczy, która chroni wynalazek. Aby taki patent móc uzyskać wynalazek musi spełniać warunki: kryteria nowości, użyteczności i zdolności do opisania w sposób dostatecznie precyzyjny. Samo zgłoszenie patentowe to formalny proces, w którym wnioskodawca przedstawia urzędowi patentowemu szczegółowy opis wynalazku wraz z wnioskiem o przyznanie patentu. We wniosku patentowym muszą znaleźć się wszystkie informacje o wynalazku, w taki sposób by można go było odtworzyć. Natomiast w zakres zgłoszenia patentowego nie wchodzą prawa autorskie, gdyż one chronią oryginalne dzieła, ale nie obejmują wynalazków, np. zdjęcie z mikroskopu może być chronione prawem autorskim, ale nie jest ono wynalazkiem. Zgłoszenie patentowe nie określa też kosztów produkcji ani potencjalnych zysków z wynalazku; Obejmuje ono tylko techniczną stronę wynalazku i jego ochrony.
Patent daje właścicielowi prawo wyłączności do korzystania z wynalazku przez określony czas (zazwyczaj ochrona patentowa trwa maksymalnie 20 lat, wyjątkiem mogą być produkty farmaceutyczne, które mogą dostać ochronę na 25 lat).
Czym są prawa autorskie?
Prawa autorskie dają ochronę oryginalnych dzieł twórcy, którymi mogą być artykuły naukowe, publikacje, badania, projekty czy ilustracje albo zdjęcia np. z mikroskopu na publikacji. Od patentów różnią się tym, że nie wymagają zgłoszenia ani rejestracji. One automatycznie przysługują autorowi po utworzeniu dzieła. Zapewniają ochronę przed kradzieżą i nieautoryzowanym wykorzystaniem dzieła przez inne osoby. Prawa autorskie mogą dotyczyć szerokiego spektrum twórczości intelektualnej i zapewniają autorom kontrolę nad wykorzystaniem dzieł w ramach współpracy naukowej i publikacji. Jednak nie dają tak silnej ochrony co patenty, które mogą być istotne dla komercjalizacji badań i wynalazków, dając tym możliwość celów biznesowych na dużą skalę.
Podsumowując proces uzyskiwania patentu może być skomplikowany, jednak warto w niego zainwestować czas, gdyż jest to fundament innowacji i postępów naukowych. Tak samo warto chronić swój wysiłek intelektualnym, gdyż honoruje to twórców za ich pracę, zapewnia ochronę przed kradzieżą i nadużyciami oraz daje motywację do dalszego tworzenia.
